W ostatnich latach naukowcy i przedsiębiorcy stworzyli liczne gry wideo z myślą o celach terapeutycznych. Istnieją nawet tytuły zaprojektowane specjalnie w celu złagodzenia objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD), lęku, a nawet depresji. Pomysł leczenia choroby w sposób oparty o zabawę brzmi dość atrakcyjnie, ale czy to naprawdę działa?
Zespół naukowców z Johns Hopkins Children's Center i Uniwersytetu w Alabamie w USA doszedł w 2023 roku do wniosku, że niektóre gry wideo stworzone na potrzeby poprawy stanu zdrowia psychicznego mogą być naprawdę użytecznymi narzędziami. Spróbujmy się przyjrzeć bliżej temu zagadnieniu i ocenić niefachowym okiem, czy standardowe gry wideo także mogą mieć dobroczynny wpływ na nasze zdrowie psychiczne.
Wzrost zapotrzebowania na terapię
Szacuje się, że 20% dzieci i młodzieży w wieku od 3 do 17 lat w Stanach Zjednoczonych cierpi na różnego rodzaju zaburzenia:
- psychiczne,
- emocjonalne,
- rozwojowe,
- behawioralne.
Jak wynika z raportu amerykańskich instytucji zdrowotnych, zachowania samobójcze wśród uczniów również wzrosły o ponad 40% w ciągu ostatniej dekady. Podobne wskaźniki występują także w Europie.
Niektóre badania dostarczają dowodów na to, że zakłócenia spowodowane pandemią Covid-19 pogorszyły te tendencje i choć badania sugerują, że rodzice i opiekunowie poszukują lepszej opieki psychiatrycznej dla dzieci, czas oczekiwania na wizyty wydłużył się znacząco.
Wykorzystanie gier wideo w terapii
Chcąc ustalić, czy tak zwane „interwencje cyfrowe oparte o gry wideo” wpływające na zdrowie psychiczne są korzystne dla osób cierpiących na stany lękowe, depresję i ADHD, zespół badaczy przeanalizował wykorzystanie tych gier w randomizowanych badaniach klinicznych z udziałem dzieci i młodzieży.
Naukowcy przeprowadzili aż 27 takich badań w USA i na całym świecie. W sumie w badaniach wzięło udział 2911 uczestników, w przybliżeniu połowa chłopców i połowa dziewcząt, w wieku od sześciu do 17 lat. Cyfrowe materiały do poprawy zdrowia psychicznego różniły się pod względem treści, ale wszystkie zostały opracowane w celu leczenia ADHD, depresji i stanów lękowych. Na przykład w przypadku ADHD niektóre gry polegały na wyścigach lub podziale uwagi, co wymagało od użytkownika skupienia uwagi na więcej niż jednej czynności, aby odnieść sukces końcowy.
W przypadku depresji i lęku w niektórych interwencjach nauczano koncepcji zorientowanych na psychoterapię w formie gier hazardowych oraz gier wideo, takich jak na przykład oferowane przez kasyno online Vulkan Vegas. We wszystkie gry grano na różnych platformach, takich jak komputery, tablety, konsole do gier i smartfony. Gry i automaty kasynowe były dostępne na różne sposoby — niektóre online, a inne są dostępne wyłącznie dla określonych zespołów badawczych.
Pozytywne wyniki w leczeniu depresji i ADHD
Miary wyników różniły się w zależności od badania. Zespołowi badawczemu udało się jednak ujednolicić wielkość efektu za pomocą technik statystycznych. Analiza wykazała, że gry wideo przeznaczone dla pacjentów z ADHD i depresją zapewniły niewielką redukcję (rzędu 5%) objawów związanych z ADHD i depresją, takich jak poprawa zdolności do utrzymania uwagi i zmniejszenie smutku informacje zwrotne od uczestników i ich rodzin.
Możliwość zwiększenia takich korzyści
Naukowcy zbadali także czynniki, które doprowadziły do poprawy korzyści płynących z cyfrowych interwencji w zakresie zdrowia psychicznego. Specyficzne czynniki związane z dostarczaniem gier wideo (tj. granie na komputerach i w określonych ramach czasowych) oraz uczestnikami (tj. badania z udziałem większej liczby chłopców) miały pozytywny wpływ na efekty terapeutyczne. Pokazuje to, że istnieje potencjał poprawy ograniczonych korzyści płynących z interwencji.
A to oznacza, że jeśli psycholog ma jakieś trudności z zapewnieniem pacjentowi właściwej opieki psychiatrycznej, to procedury oparte na różnych grach komputerowych byłyby dobrym pierwszym krokiem w leczeniu objawów, podczas gdy pacjent czeka na swoją terapię indywidualną.
Ograniczenia
Nie udało się jednak jednoznacznie stwierdzić, dlaczego niektóre gry wideo zadziałały lepiej niż inne. Naukowcy zauważają również, że w niektórych przypadkach uwzględnionych w badaniu wykorzystano pomiary wyników zgłaszane przez rodziców lub dzieci, a nie standardowe oceny dokonywane przez klinicystów. Co więcej, w badaniach nie uwzględniono tych samych czynników i cech. To wszystko mogło mieć wpływ na uzyskane efekty.
A co z czasem spędzonym przed ekranem?
Inną ważną kwestią jest to, że chociaż uzależnienie od gier wideo i czas spędzany przed ekranem stanowią problem, dzieci, które korzystały z gier online w ustrukturyzowany sposób i przy ograniczonym czasie, zwykle radziły sobie coraz lepiej. Jeśli dziecko ma problem z grami wideo, zazwyczaj gra przez kilka godzin dziennie, w przeciwieństwie do cyfrowej interwencji w zakresie zdrowia psychicznego, która może trwać tylko od 20 do 45 minut trzy razy w tygodniu.
Znaczenie terapii opartej o gry wideo dla osób dorosłych
Według WHO jedna na cztery osoby w kraju będzie cierpieć na jakieś zaburzenie psychiczne w trakcie swojego życia. W związku z tym kluczowe znaczenie ma wdrożenie skutecznych i innowacyjnych metod wzmacniania zdrowia psychicznego u ludzi.
Jedną z głównych przeszkód stojących przed klinikami zdrowia psychicznego jest unikanie ich przez pacjentów. Istnieje wiele przypadków osób, które rezygnują z leczenia, zanim osiągną jakikolwiek postęp w procesie zdrowienia. To unikanie może mieć kilka przyczyn, m.in. demotywację, brak zaangażowania, trudności w utrzymaniu rutyny leczenia.
Ale w kilku dziedzinach zdrowia gry wideo zostały wykorzystane w celu uzyskania i zwiększenia przestrzegania zaleceń wśród osób zaangażowanych w różne metody leczenia. Wraz ze wdrażaniem gier w praktykach medycznych objawy stresu i niepokoju prawdopodobnie zmniejszą się, a ponadto sprawią, że proces będzie bardziej wciągający.
Terapeutyczne gry wideo opierają się o wykorzystanie reguł, zasad i elementów typowych gier, które mają zastosowanie w wielu kontekstach, takich jak praca i edukacja. Elementy mogą obejmować poziomy, punkty, nagrody, aby angażować, ulepszać i motywować użytkowników do osiągnięcia określonego celu. Koncepcja ta znalazła także zastosowanie w obszarach marketingu i rekrutacji i ma dziś ogromny potencjał dla sektora opieki zdrowotnej.
Gry specjalistyczne i nowe technologie
Efekty, jakie gry wideo mogą mieć w obszarach opieki zdrowotnej, są znacząco korzystne. Na przykład aplikacja HeadSpace 5 zawiera elementy grywalizacji, a jej celem jest pomoc użytkownikowi w radzeniu sobie z lękiem i depresją dzięki codziennym wyzwaniom, nagrodom online i stałym pozytywnym informacjom zwrotnym w krótkim czasie. Zwiększa to w ten sposób przestrzeganie zaleceń przez pacjentów niezainteresowanych kontynuowaniem własnego leczenia.
Wraz z postępem technologii otwierają się ogromne możliwości odpowiedniego wykorzystania grywalizacji. Rozwiązania takie jak rzeczywistość rozszerzona (AR) i wirtualna (VR) mogą jeszcze bardziej zwiększyć zainteresowanie i zaangażowanie różnych obszarów, zapewniając w ten sposób bardziej wciągające i efektywne doświadczenie z danym procesem lub procedurą.
Projektując skuteczność rozwoju grywalizacji w obszarze zdrowia psychicznego, wymagana jest współpraca między programistami, psychologami, psychiatrami i innymi pracownikami służby zdrowia, aby zapewnić podstawy naukowe i kliniczne. Bez tego angażujące i wrażliwe podejście nie będzie oparte na faktach i podstawowych pewnikach funkcjonowania.
Wykorzystując innowacje, jakie technologia może wprowadzić w tej dziedzinie, możemy znacznie poprawić zaangażowanie pacjentów i radykalnie ulepszyć leczenie i procesy w zakresie zdrowia psychicznego. Musimy pamiętać, że grywalizacja musi być w tym obszarze realizowana w sposób respektujący indywidualność każdego rezygnującego.
Gry wideo jako narzędzie zaangażowania w zdrowie psychiczne
Grywalizacja zyskuje na znaczeniu w sektorze opieki zdrowotnej jako innowacyjna strategia promująca zaangażowanie pacjentów i optymalizująca wyniki leczenia. Dzięki temu wdrożeniu doświadczenie medyczne staje się bardziej interaktywne, motywujące i satysfakcjonujące.
W przypadku stosowania grywalizacji w obszarze zdrowia psychicznego opiera się ona na założeniu, że gry mają moc aktywowania mechanizmów psychologicznych zwiększających motywację i zaangażowanie. Wymagający charakter gier tworzy środowisko sprzyjające pokonywaniu, zmienianiu i zdobywaniu nowych umiejętności.
